مصاحبه با رفیق واله قلی زاده
صدر کمیته مرکزی فرقۀ دمکرات آذربایجان
« نزدیک به پنج سال پیش، از طرف هیئت تحریریه روزنامه آذربایجان و سایت فرقه دمکرات آذربایجان با رفیق واله قلی زاده مصاحبه ای صورت گرفت. بنا بر اهمیت این گفت و شنود و دیدگاههای ارائه شده در آن، یک بار دیگر این مصاحبه را در اختیار همگان قرار میدهیم. امیدواریم که مورد توجه قرار گیرد».
رفیق واله قلی زاده ، ابتدا از طرف هیات تحریریۀ روزنامه آذربایجان و سایت فرقۀ دمکرات آذربایجان انتخاب شما را به عنوان صدر کمیته مرکزی فرقۀ دمکرات آذربایجان تبریک می گوئیم. همچنین از اینکه در میان انبوه کارهای آغاز کارتان ، وقتی برای مصاحبه با ما در نظر گرفتید ، از شما تشکر می کنیم.
سئوال : شما در مین سال صدور بیانیۀ تاریخی 12 شهریور و تاسیس فرقۀ دمکرات آذربایجان و تشکیل حکومت ملی خودمختار آذربایجان در 21 آذر 1324 ، به عنوان صدر کمیتۀ مرکزی انتخاب شده اید . با توجه به گذشت این سالها ، آیا از نظر رهبری فرقه ، مضمون اصلی بیانیۀ 12 شهریور و برنامه سیاسی فرقه با شرایط سیاسی و اجتماعی امروز ایران مطابقت دارد؟
جواب : بیانیۀ 12 شهریور و نهضت 21 آذر تاریخی هستند ، نه به علت آنکه فقط در یک تاریخی روی داده و به ثبت رسیده اند. تاریخی هستند ، برای اینکه هنوز زنده هستند ، برای اینکه هنوز هم نهضت 21 آذر مضمون زندۀ بیانیه را در ایده های خود در طول 70 سال حمل می کند ، برای اینکه در تمام این سالها مضمون بیانیه و شکل تحقق آن در نهضت 21 آذر الگو و آموزشی برای کشورها ومناطق دیگر شده است .
مضمون اصلی بیانیۀ 12 شهریور که منجربه تاسیس فرقۀ دمکرات آذربایجان گردید و هستۀ اصلی برنامۀ فرقه را تشکیل می دهد ، با تاکید بر حفظ استقلال و تمامیت ارضی ایران ، خواستار خودمختاری اداری و فرهنگی و اقتصادی در آذربایجان از طریق تشکیل انجمنهای ایالتی و ولایتی مصرح در قانون اساسی ، آزادی داخلی ، تدریس و کاربرد زبان ترکی آذربایجانی در مدارس و ادارات در کنار زبان سراسری فارسی ، مصرف نیمی از مالیاتهای وصول شده از آذربایجان در خود آذربایجان ، افزایش کرسیهای نمایندگان آذربایجان در مجلس شورا مناسب با جمعیت آذربایجانیها و به طور خلاصه ، خواهان شرکت خلق آذربایجان در تعیین سرنوشت خود گردیده بود.
سید جعفر پیشه وری و یارانش در فرقۀ دمکرات آذربایجان با توجه به استقبال شورانگیز و قاطع اهالی سراسر آذربایجان در آن زمان و شرایط مناسبی که بدین ترتیب ایجاد شده بود ، راسأ وارد عمل شدند و همان طور که در همان بیانیۀ 12 شهریور تصریح نموده بودند ، ابتدا از آذربایجان که خانۀ ما است شروع کردند . آنها ایمان داشتند که «اصلاح و ترقی آذربایجان موجب ترقی همۀ ایران خواهد شد و بدین طریق میهنمان ایران از دست قلدرها و مرتجعین نجات خواهد یافت» .
اما رژیم مرتجع سلطنتی با حمایت ارتجاع خارجی ، دولتهای امپریالیست آمریکا و انگلیس ، پس از یکسال و به بهانۀ تامین و تدارک انتخابات سراسری ، ارتش شاهنشاهی را به آذربایجان گسیل داشت و با زیر پا نهادن عهدنامه های دو طرف ، به سرکوب خونین اهالی آذربایجان و حکومت ملی خود مختار آذربایجان اقدام نمود .
پس از سه دهه ، در سال 1357 ، خلق آذربایجان از پیشگامان انقلاب 22 بهمن علیه حکومت وابسته و دیکتاتوری و ارتجاعی شاه بود و نقش بسزایی در پیروزی انقلاب ایفا نمود .
سلطنت لغو گردید و جمهوری اسلامی جایگزین آن شد . مردم آذربایجان نیز همانند همۀ اهالی کشور انتظار داشتند اهداف انقلاب ، از آن جمله آزادی ، دمکراسی ، عدالت اجتماعی و حقوق ملی خلقهای ساکن کشورمان تامین گردد و ستم و تبعیض های ملی از میان برداشته شود . ولی این بار نیز ارتجاع داخلی که به تدریج سکان حاکمیت بر آمده از انقلاب را به دست گرفته بود، اهداف انقلاب 22 بهمن را زیر پا نهاد و مجددا سرکوب خونین مبارزات خلقها علیه ستم ملی و تبعیضها آغاز گردید که تا کنون نیز ادامه دارد . بدین ترتیب ، مضمون اصلی بیانیۀ 12 شهریور 1324 و برنامه سیاسی فرقه دمکرات آذربایجان ، صرف نظر از شکل تحقق آن در شرایط کنونی ، همچنان با شرایط سیاسی اجتماعی ایران در حال حاضر مطابقت دارد و مضمون اصلی مبارزه و سعی و کوشش فرقۀ دمکرات آذربایجان را تشکیل می دهد .
سئوال : در ایران ، خلقهای دیگری نیز زندگی می کنند که به درجات مختلف از ستم و تبعیض های ملی رنج می برند . نظر شما در باره منشاء ستم ملی در ایران و مناسبت میان خلقهای ساکن در ایران چیست؟
جواب : در ایران خلقهای گوناگونی زندگی می کنند : فارسها ، آذربایجانیها ، کردها ، بلوچ ها ، عرب ها و سایر اقلیت های ملی و مذهبی کوچک . این خلقها دارای سرزمین ، زبان ، آداب و رسوم ویژۀ خود هستند . ایران میهن مشترک همۀ این خلق ها است . آنان صدها سال سرنوشت مشترکی داشته اند و در ایجاد و موجودیت فرهنگ و تمدن غنی ایرانی شریک هستند و در برابر هجوم دشمنان خارجی و بیگانگان ، دوشادوش یکدیگر برای دفاع از استقلال و آزادی ایران فداکاری کرده اند.
ما خواهان برابری حقوق کامل خلقهای ایران و اقلیتهای مذهبی ، حق خودمختاری اداری و فرهنگی خلقها و حق تعیین سرنوشت خلقها در حکومت جمهوری فدرال ایران هستیم .
ولی تا کنون ، رژیم های دیکتاتوری و استبدادی حاکم بر خلقهای ایران ، چه به شکل سلطنتی سابق و چه به شکل جمهوری فقاهتی کنونی ، منافع غارتگرانه و موجودیت خود را به همۀ خلقهای ایران تحمیل کرده و اعتراضات همۀ خلقها را سرکوب می کند .
به عقیدۀ ما ، منشاء تبعیضها و ستم ملی در ایران سلطه و برتری طلبی هیچ یک از خلقهای ایرانی بر دیگری نیست . ستم ملی و تبعیض های گوناگون علیه خلقها و اقلیت های ملی و مذهبی از سیاستهای خود کامانه و غارتگرانۀ طبقات حاکم در مرکز سرچشمه می گیرد و منسوبیت ملی گارگزاران حکومتی در این مورد نقش ندارد.
سئوال : نظر رهبری فرقه دربارۀ مشکلات عظیم و عمومی مردم ایران و مبارزات آنها ، و ارتباط این مبارزات با مبارزه در راه کسب حقوق ملی خلق ها چیست؟
جواب : همانطور که میدانید، بعد از سرکوب خونین نیروهای مترقی و حامیان انقلاب، ارتجاع داخلی نفوذ و جایگاه خود در حاکمیت پس از انقلاب را مستحکم کرد ، اهداف سیاسی ، اجتماعی و اقتصادی انقلاب بهمن را به کنار نهاد و برای تامین منافع طبقات و اقشار ستم گر و غارتگر ، دیکتاتوری ولایت مطلقه فقیه را بر مردم ایران حاکم گردانید.
اکنون ساکنان کشور ما ، از هر خلق و اقلیت ملی و مذهبی که باشند ، زیر ستم مستبدان حاکم و به طور مشترک از آزادی ، دمکراسی ، عدالت اجتماعی ، زندگی صلح آمیز و آسوده محروم گشته اند . محرومیت از حقوق ملی و تبعیض ها نیز بخشی از محرومیت ها است که به شکل مضاعف بر خلقهای ایران و اقلیتها تحمیل می گردد .
طی سالیان اخیر ، هموطنان ما در ایران ، کارگران ، دهقانان ، معلمان ، پیشه وران ، پرستاران ، زنان ، دانشجویان و جوانان ، فارغ از اینکه به کدام خلق و اقلیت ملی و دینی تعلق دارند ، در هر فرصت و به هر شکل ممکن ، اعتراضات جمعی خود را به نمایش می گذارند و خواستهای خود را اعلام می کنند . همچنین برای همه گروه ها و دسته های مردم و خلقهای ایران مشخص گردیده که سد اصلی تغییرات به نفع مردم، رژیم دیکتاتوری ولایت فقیه است.
ما اعتقاد داریم که در شرایط کنونی ، جنبشهای ملی فقط در پیوند با جنبشهای سایر گردانهای اجتماعی سراسری می توانند مبارزات خود را پیش ببرند .
حتی بیانیۀ 12 شهریور سید جعفر پیشه وری و برنامه فرقۀ دمکرات و حکومت ملی برای آذربایجان در سال 1324 نیز دقیقأ بر همین اساس تنظیم شده بود که در جهت کاهش و رفع همۀ محرومیتهای پیش گفته اقدام شود . به همین دلیل بود که قاطبۀ ساکنین آذربایجان ، دهقانان ، روشنفکران ، کارگران ، پیشه وران ، زنان ، جوانان و حتی بخشی از ملاکین و روحانیون نیز به سید جعفرپیشه وری و فرقه دمکرات ملحق شده و در حکومت ملی آذربایجان شرکت فعال داشتند .
سئوال : فرقۀ دمکرات آذربایجان طی 70 سال موجودیت خود چه روابط و همکاریهایی با دیگر احزاب و سازمانهای مترقی و آزادی خواه ایران داشته و آیندۀ چنین همکاریهایی را بر مبنای چه اصولی لازم و ممکن می داند؟
جواب : فرقۀ دمکرات آذربایجان نه در حرف ، بلکه درعمل و در صحنۀ اصلی مبارزه با ارتجاع و استعمار برای آزادی و ترقی ایران ، هم در مقیاس منطقه ای و هم در جنبش سراسری خلقهای ایران ، با دیگر احزاب و نیروها و افراد مترقی همکاری و شرکت فعال داشت .
قبل از تاسیس فرقۀ دمکرات آذربایجان در سال 1324 ، احزاب انقلابی و مترقی دیگری در صحنۀ مبارزه با ارتجاع و استعمار حضور فعال داشتند . موضوع رفع ستم ملی مورد توجه برخی مبارزان صدر مشروطه قرار داشت و بعدها به شکل حق تعیین سرنوشت خلقها دراوایل قرن بیستم توسط کمونیستهای قدیمی در ایران مطرح گردید . حتی خود رفیق پیشه وری نیز قبلاٌ از اعضای کمیته مرکزی حزب کمونیست قدیم ایران بود و به همین دلیل 10 سال در زندان رضا شاه به سربرد . با این حال ، این حزب تودۀ ایران بود که از بدو تاسیس و فعالیت خود در سال 1320 ، موضوع ستم ملی و مبارزه برای کسب حق تعیین سرنوشت خلقها را به شکل وسیع و پیگیر در سراسر کشورمان گسترش داد .
مدت کوتاهی پس از بیانیۀ 12 شهرور و تاسیس فرقۀ دمکرات آذربایجان ، سازمان ایالتی حزب تودۀ ایران در آذربایجان ، با برگزاری و تصمیم کنفرانس ایالتی خود ، به شکل یکپارچه و با 60 هزار عضو سازمان یافته به فرقۀ دمکرات آذربایجان پیوست . بدین ترتیب ، همکاری همه جانبۀ توده ایها و فرقه چی ها آغاز گردید . همچنین ، حزب تودۀ ایران بسیاری از افسران سازمان نظامی خود را با ملیتهای گوناگون و از نقاط مختلف کشور ، به آذربایجان اعزام نمود که در سازمان دهی و آموزش نیروهای انتظامی حکومت ملی آذربایجان نقش برجسته ای ایفا کردند .
با فاصلۀ زمانی کمی پس از موجودیت دولت خودمختار آذربایجان ، هموطنان کرد ما نیز با «شعار دمکراسی برای ایران - خود مختاری برای کردستان» در تاریخ 2 بهمن 1324 جمهوری خود مختار کردستان را در مهاباد تشکیل دادند . این دو دولت خودمختار از همان ابتدا ، با بهترین روابط برادرانه ، در همۀ عرصه ها یار و یاور هم بودند و همکاریهای وسیع و مشترکی داشتند .
در همان سال 1324 ، «جبهۀ متحد احزاب آزادی خواه» متشکل از 6 سازمان سراسری و منطقه ای ، مرکب از حزب تودۀ ایران ، حزب ایران ، حزب سوسیالیست ایران ، حزب جنگل ، فرقۀ دمکرات آذربایجان و حزب دمکرات کردستان تشکیل گردید . بیانیۀ این جبهه ، هدف خود را مبارزۀ مشترک برای شکست کامل عناصر ارتجاعی و دست نشاندگان استعمار و مخالفان اصلاحات در جهت ریشه کن کردن استعمار و برای استقلال سیاسی و اقتصادی ایران و آزادی و ترقی ملت ایران اعلام کرد . همچنین ، این جبهه «شورای متحد مرکزی کارگران ایران» را به عنوان یگانه سازمان واقعی کارگری ایران به رسمیت شناخته و مبارزات خود را به جنبش اصیل طبقۀ کارگر ایران پیوند زد .
با این حال ، همکاری و اتحاد عمل صمیمانه حزب توده ایران ، فرقه دمکرات آذربایجان و حزب دمکرات کردستان به دلیل نزدیکی مواضع ایدئولوژیک و پراتیک ، وسعت و عمق وعمر بیشتری یافت . همکاری تنگاتنگ حزب تودۀ ایران و فرقۀ دمکرات آذربایجان ، سرانجام به وحدت سازمانی این دو حزب در جریان کنفرانس وحدت در سال 1339 منجر گردید .اکنون نیز روابط برادرانۀ دو حزب ادامه دارد.
فرقه دمکرات آذربایجان در چهارچوب برنامه و خط مشی خود ، همواره آماده اتحاد عمل و هماهنگی و همکاری با احزاب سیاسی مترقی و ضداستبدادی بوده و از پیشنهادات سازنده استقبال نموده و استقبال خواهد کرد.
رفیق قلی زاده ، با تشکر از شما که به ما وقت دادید و مواضع رهبری فرقۀ دمکرات آذربایجان را به اطلاع خوانندگان ما رساندید. در همین جا ، فرارسیدن نوروز و آغاز سال نو را به شما تبریک می گوئیم و در سالی که در پیش داریم ، برای شما و فرقۀ دمکرات آذربایجان آرزوی موفقیت می کنیمم.
من هم از شما متشکرم که این امکان را فراهم کردید. سال نو بر شما و همۀ هموطنانمان مبارک باشد . موفق باشید.
دوشنبه 25 اسفند سال 1393
