تخت سلیمان، شهر پنج قوم ایرانی

آرزو احمدزاده ، راهنمای طبیعت‌گردی 

بعد از چند هفته طبیعت‌گردی و گشت و گذار در دل جنگل‌ها و طبیعت زیبای ایران، دیگر وقت آن رسیده ‌است که گذری بر تاریخ ایران نیز داشته باشیم و سری به اماکن تاریخی بزنیم. تاریخ‌گردی ما از آنجا شروع شد که تصمیم گرفتیم برای بازدید از شهر تاریخی تخت سلیمان به سمت تکاب برویم. صبح جمعه پس از صرف صبحانه، به سمت جاده بیجار حرکت کردیم. بعد از پلیس راه بیجار تابلو تکاب را دیدیم که سمت راست جاده دوراهی را نشان می‌داد. این جاده به جاده معدن معروف است و آثار معدن را در اطراف جاده به وضوح می‌بینید. بالاخره به تخت سلیمان رسیدیم که از سوی یونسکو به عنوان میراث جهانی شناخته شده ‌است و طرح‌های بزرگی برای بازسازی و کاوش در آن در دست اجراست. تخت سلیمان در گذشته نزدیک، «نصرت‌آباد» و در گذشته دور «گنجک» نامیده می‌شد. گفته شده که تخت سلیمان همان «فره‌اسپه» پایتخت ایران اشکانی بوده ‌است. رومیان این شهر را «گنزک»، ارمنی‌ها «کادزا»، یونانی‌ها «گنزکا»، حکیم ابوالقاسم فردوسی در شاهنامه «چیچست» و در اوستا «چئی چست» خوانده‌اند، امروزه تمام این نام‌ها از بین رفته و این محل را از روی پادشاه یهودی، سلیمان برگرفته‌اند و «تخت سلیمان» می‌نامند. این شهر باستانی در دوره‌های گوناگون مکان زندگی اقوامی مانند مادها، هخامنشیان، اشکانیان، ساسانیان و مغولان بوده است. یکی از شهرهایی که در نظر برخی از پژوهشگران حدس زده می‌شود زادگاه زرتشت باشد، شهر گنجک یا همان تخت سلیمان است. وارد مجموعه تخت سلیمان که می‌شوید فر و شکوه ایرانی را به وضوح می‌توانید ببینید. دریاچه‌ای به رنگ آبی تیره در وسط این مجموعه تاریخی هرچه بیشتر به شکوه اینجا می‌افزاید. 

دریاچه‌ای که هیچ آبی به آن نمی‌ریزد و در اصل چشمه‌ای است رسوبی در عمق 120 متری و رسوب‌های حاصل از این املاح در طول قرن‌ها، لبه چشمه را به اشکال گوناگون درآورده است. در بخش غربی مجموعه ایوانی وجود دارد که برای استحکام و جلوگیری از ریزش و از بین رفتن آن داربستی بر آن زده شده است که حالا دیگر پس از سال‌ها به جزئی از مجموعه تخت سلیمان تبدیل شده است، به‌گونه‌ای که سوژه بسیاری از عکاسان به هنگام غروب خورشید است. به قسمت شمالی مجموعه در جایی که به آتشکده آذرگشسب معروف است می‌رویم. این آتشکده یکی از سه آتشکده برجسته زمان ساسانیان بوده است و یکی از مقدس‌ترین مکان‌های مذهبی که به دست هراکلیوس همراه با سه هزار خانه اطرافش آتش زده شد و از بین رفت و  اکنون با مرمت و بازسازی قسمتی از آتشکده قابل دسترسی و بازدید است. بعد از قدم زدن در کوچه پس کوچه‌های باستانی تخت سلیمان در کنار دریاچه نیلگون مجموعه می‌نشینیم. آرامشی که اینجا حکمفرماست بی‌اندازه دل‌نشین است. آیا در زمان فرهاد چهارم و اردشیر یکم و خسروپرویز هم اینجا همین‌قدر آرام بوده است؟ کمی آنطرف‌تر از تخت سلیمان کوهی مخروطی شکل و میان‌تهی قرار دارد که به زندان سلیمان معروف است. چنین گفته می‌شود که اینجا زمانی محل دریاچه‌ای بوده که تجمع رسوبات در دهانه باعث بسته شدن و درنتیجه خشک شدن دریاچه شده است. کنار دهانه که می‌ایستی خوفی عجیب وجودت را فرامی‌گیرد.