ناکامی مکرون و اعلام جزئیات گام سوم ایران
محبوبه ولی
امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه به میدان میانجی‌گری میان ایران و آمریکا آمد تا هم ایران را مجاب کند که در برابر یک بسته مالی و اعتباری 15 میلیارد دلاری دست از کاهش تعهدات هسته‌ای‌اش بردارد و هم ترامپ را راضی به لغو برخی تحریم‌ها علیه ایران کند. 10 روز پیش که او در حاشیه نشست گروه هفت در بیاریتس فرانسه میزبان ظریف بود، بسیاری از تحلیلگران معتقد بودند که قطعا چراغ سبزی از سوی ترامپ نشان داده شده که ظریف در حاشیه گروه هفت در فرانسه است. همه شواهد و قرائن نیز حاکی از باز شدن باب مذاکره و حل تنش‌ها بود.
این شواهد امیدبخش باعث شد بسیاری از مکرون به عنوان یک «شوالیه» یاد کنند. حالا اما او یک شوالیه زخمی است؛ چراکه ایران دیروز رسما جزئیات گام سوم کاهش تعهداتش را در برجام اعلام کرد و دولت ترامپ نیز طی دو سه روز گذشته تاکید کرده که به‌هیچ‌وجه تصمیمی برای کاهش تحریم‌های ایران ندارد. حتی لحن مقامات آمریکایی نیز نشانی از تنش‌زدایی ندارد.
حمله‌های آمریکایی
مورگان اورتاگوس، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا هفته گذشته در واکنش به پیشنهاد فرانسه برای ایجاد یک خط اعتباری 15 میلیارد دلاری برای خرید نفت ایران، گفت: «پس از ناکامی در راهزنی دریایی، مقامات ایران رسما به باج‌خواهی متوسل شده و گفته‌اند 15 میلیارد دلار تحویل ما بدهید وگرنه ما برنامه هسته‌ای را جلو می‌بریم. او ادامه داده که این بیشتر شبیه تهدیدهای چند ماه پیش آنهاست و به یک عادت تبدیل شده است.» برایان هوک، نماینده ویژه وزارت خارجه در امور ایران نیز هرگونه کاهش فشار تحریم‌ها درباره ایران را رد کرده و به خبرنگاران گفت: «هیچگونه معافیت از تحریم نفتی ایران در دست بررسی نیست». وی همچنین با اشاره به تحریم‌های اخیر علیه اشخاص و موسسات ایرانی و مرتبط با ایران گفته است: «تحریم‌های بیشتری در راه است و باید صریحا بگویم که ما در پیگیری کارزار فشار حداکثری بر ایران مصمم هستیم و قرار نیست به کسی معافیتی بدهیم یا استثنا قائل شویم.»
علاوه بر این حملات مقامات آمریکایی به تلاش‌های دیپلماتیک برای تنش‌زدایی، کاخ سفید نیز روز جمعه اعلام کرد که روسای‌جمهور آمریکا و فرانسه گفتگوی تلفنی داشته‌اند و ترامپ در این گفتگو تاکید کرده که «در وقت کنونی رفع تحریم‌های ایران انجام نخواهد شد.»
جزئیات چهار اقدام گام سوم
ایران نیز با ناامیدی از تلاش مکرون، دیروز گام سوم را برداشت. بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی جزئیات این گام را تشریح و چهار اقدام مهم ایران در گام سوم را تشریح کرد. او گفت: «اولین اقدام ما این بود که از روز جمعه تولید مواد غنی شده از زنجیره‌های تحقیقاتی و عدم اخلاط را شروع کردیم و امروز این روند به آژانس اعلام شده است.» اقدام دوم به گفته کمالوندی گازدهی ماشین IR6s است که قرار بود از ابتدای سال یازدهم برجام صورت بگیرد. مورد سوم، راه‌اندازی زنجیره 20 تایی ماشین IR4 است که آن هم قرار بود از ابتدای سال یازدهم انجام شود اما حالا در گام سوم کاهش تعهدات برجامی ایران انجام می‌شود و چهارمین اقدام در گام سوم این است که قرار بود گازدهی به زنجیره 20 تایی ماشین IR6 را دو ماه دیگر آغاز کنیم که آن را نیز از حالا شروع کردیم.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی با بیان اینکه ایجاد زنجیره 30 تایی را در برنامه بعدی خود داریم، اضافه کرد: قبل از اینکه گام سوم به پایان برسد حدود دو ماه آینده، چند اقدام مهم دیگر داریم که انجام خواهیم داد؛ راه‌اندازی زنجیره‌های شاهد 164 تایی IR4 و راه‌اندازی زنجیره‌های شاهد IR2m . با توجه به اینکه ظرفیت این ماشین‌ها 4 تا 5 سو است عملا می‌توانیم بگوییم با 328 ماشین، 1500 سو افزایش ظرفیت خواهیم داشت گویی 1500 ماشین نسل اول اضافه کنیم.
کمالوندی ادامه داد: همچنین گازدهی به زنجیره میانی سانتریفیوژ سه بیلوز IR5 را هم خواهیم داشت. علاوه بر این گازدهی زنجیره 30 ماشین IR6 که قرار بوده سال هشت و نیم برجام انجام شود را انجام می‌دهیم؛ الان زنجیره 10 تایی را داریم گازدهی می‌کنیم و از روز جمعه گازدهی زنجیره 20 تایی را شروع کردیم. همچنین زنجیره 30 تایی را نیز راه‌اندازی می‌کنیم که عملا طی دو ماه آینده 60 ماشین IR6 خواهیم داشت که هم در حال تحقیق و توسعه و هم در حال افزایش ذخایر اورانیوم کشور خواهند بود.
بیانیه «ناامیدانه» انگلیس
به گفته او «به زودی بحث بتن‌ریزی نیروگاه اتمی دوم بوشهر نیز شروع می‌شود.» بدین ترتیب آنچه که اروپا به نمایندگی امانوئل مکرون برای ممانعت از اجرای گام سوم ایران در سر داشتند، محقق نشد و اروپا بار دیگر اظهار ناامیدی کرد. روز گذشته بعد از اعلام جزئیات گام سوم ایران وزارت امور خارجه انگلیس آغاز تزریق اورانیوم به سانتریفیوژها در ایران را «ناامیدکننده» توصیف و اعلام کرد: «این برداشتن گام سوم درخصوص تعهدات نسبت به توافق هسته‌ای، در برهه‌ای که شرکای اروپایی و بین‌المللی ما به‌سختی برای کاهش تنش با ایران تلاش می‌کنند، بسیار ناامیدکننده است.» به‌رغم این بیانیه نامیدانه انگلیس؛ اما دیپلمات‌های فرانسوی هنوز ناامید نشده و تلاش می‌کنند که بتوانند میانجی‌گری خود را به سرانجام برسانند. البته که فرانسه می‌داند بدون منتفع کردن ایران از مزایای اقتصادی برجام، این میانجی‌گری به سرانجام نخواهد رسید. اما مسئله اینجاست که آیا آمریکا و دولت دونالد ترامپ به فرانسه و اروپا اجازه اعطای چنین امتیازاتی به ایران را می‌دهد یا نه؟
پرزیدنت در محاصره مشاوران
این دور از تلاش‌های دیپلماتیک امانوئل مکرون نشان داد که مذاکره در این باره با ترامپ به این آسانی‌ها نیست. پی‌یر هاسکی، روزنامه‌نگار فرانسوی در یادداشتی با عنوان: «شلیک به میانجی‌گری فرانسه در پرونده ایران» در پایگاه اینترنتی «فرانس اینتر» ضمن بررسی موانع و چالش‌های میانجی‌گری میان تهران و واشنگتن، نوشت: در بیاریتس، امانوئل مکرون رو در روی ترامپ قرار گرفت و با او ناهار خورد. او در مقابل استدلال‌های مکرون حساسیت زیادی نشان نداد و اجازه داد تا وزیر خارجه ایران به بیاریتس بیاید. اما به محض بازگشت به واشنگتن، ترامپ به ناگاه تحت‌تأثیر مشاوران تندرو قرار گرفت و آنها توانستند دست برتر را در مقابل ترامپ بگیرند.
او با اشاره به اظهارات برایان هوک درباره تشدید تحریم‌ها علیه ایران، ادامه داد: «درنهایت ترامپ در یک تماس تلفنی با مکرون اظهارات هوک را تأیید کرد. این در حالی است که ترامپ در بیاریتس اعلام کرده بود که به دنبال تغییر رژیم در ایران نیست، ولی بدون‌شک هستند افرادی در اطراف رئیس‌جمهور آمریکا که قطعا سقوط حکومت ایران را نشانه گرفته‌اند، از جمله جان بولتون، مشاور امنیت ملی ترامپ.»
این روزنامه‌نگار فرانسوی ادامه داده که مشاورانی در اطراف ترامپ هستند که آرزو می‌کنند تحریم‌های نفتی علیه ایران، گلوی ایران را بفشارد و در نهایت این کشور را خفه کند. او به تلاش‌های نتیانیاهو در این پرونده نیز اشاره کرده و افزوده: «بازها» در دولت ترامپ بر این اعتقادند که به جای مذاکره به شیوه اوباما و یا پذیرش طرح فرانسه، این فشارها باز هم باید بیشتر و بیشتر شود. این همان منطق بنیامین نتانیاهوست که اخیرا در تماسی تلفنی با مکرون به صراحت بر این مسئله تأکید کرده که هم اکنون زمان رها کردن فشارها نیست. بنیامین نتانیاهو با همین هدف به لندن رفت تا بوریس جانسون را متقاعد کند که شرکای اروپایی‌اش یعنی فرانسه و آلمان را رها کند.
بدین ترتیب به نوشته پی‌یر هاسکی، روزنه‌ای که در بیاریتس درخشیده بود در حال بسته شده است. حال باید دید دیپلماسی مکرون حریف مشاوران تندروی ترامپ می‌شود یا درنهایت شوالیه زخمی، با زخمی کاری‌تر از میدان میانجی‌گری میان ایران و آمریکا بیرون می‌آید.
