پیام سفر رؤسای جمهور روسیه و ترکیه به ایران
و سفر سوخته بایدن به خاورمیانه
ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه و رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه روز سه شنبه 19 ژوییه در تهران با رئیس‌جمهور ایران مذاکرات سه جانبه برگزار کردند و درباره حل و فصل موضوع سوریه در چارچوب روند آستانه به بحث و بررسی و تبادل نظر پرداختند. سران سه کشور در همین روز دیدارهای دوجانبه با یکدیگر داشتند. درعین حال رؤسای جمهور روسیه و ترکیه با رهبر ایران نیز دیدار کردند.
تحلیلگران خاطرنشان کردند، دیدار رهبران روسیه، ترکیه و ایران در تهران و اندکی پس از پایان سفر جو بایدن رئیس جمهور آمریکا به خاورمیانه، نقش مثبتی در توسعه روابط بین سه کشور، تثبیت وضعیت منطقه و کاهش خطرهای جغرافیایی داشته است. همراه با خروج راهبردی ایالات متحده از خاورمیانه در سال های اخیر و تقویت تدریجی دیپلماسی مبتکرانه کشورهای خاورمیانه، تقسیم بندی سیاسی خاورمیانه تغییرات جدیدی از خود نشان داده است..
مساعدت به حل و فصل مسئله سوریه
موضوع سوریه بخش مهمی از تعامل دیپلماتیک بین رهبران روسیه، ترکیه و ایران است. در شرایط تشدید بحران در اوکراین، دستیابی به شناخت مشترک در این موضوع برای سه طرف آسانتر شده است.
وانگ جین، دانشیار مؤسسه خاورمیانه دانشگاه شمال غربی چین، معتقد است، اگرچه روسیه، ترکیه و ایران در موضوع سوریه اختلاف نظر دارند اما تشدید اخیر اوضاع امنیتی در سوریه همه طرف‌ها را به این باور رسانده است که باید ارتباط و هماهنگی لازم را تقویت کنند.
الکساندر واویلف، استاد آکادمی دیپلماتیک وزارت امور خارجه روسیه نیز گفت: ایران و ترکیه هر دو کشورهای مهم در خاورمیانه هستند و نقش مهمی در پیشبرد حل و فصل سیاسی موضوع سوریه دارند. گفت‌وگوهای روسیه، ترکیه و ایران درباره وضعیت سوریه برای کاهش اختلافات، تثبیت اوضاع و کاهش چشمگیر خطر درگیری‌های منطقه‌ای مفید است.
تحکیم روابط بین سه کشور
در آستانه سفر رئیس جمهور روسیه و ترکیه به ایران، نخستین سفر رئیس جمهور آمریکا به خاورمیانه به تازگی به پایان رسیده است. برخی از تحلیلگران می گویند که رهبران روسیه، ترکیه و ایران در این زمان در تهران گرد هم آمدند، از یک سو برای شکست بن بست دیپلماسی خود و از سوی دیگر بیشتر به دلیل نیاز به همکاری است.
سالهاست که یکی از ملاحظات راهبردی ایالات متحده در خاورمیانه این بوده است که ایران را به عنوان یک «دشمن» معرفی کند و متحدان منطقه‌ای را علیه ایران متحد کند. در مواجهه با این راهبرد، ایران شروع به تقویت دیپلماسی خود در خاورمیانه کرده است تا به دنبال پیشرفت هایی در توسعه خود باشد.
هم ایران و هم ترکیه با فشار اقتصادی قابل توجهی روبرو هستند. نرخ تورم ترکیه همچنان بالاست. ایران مدت زیادی است که در معرض تحریم و محاصره بوده است. اقتصاد داخلی و معیشت مردم باید سریع بهبود یابد. دو کشور در زمینه های مختلف اقتصادی مکمل یکدیگر هستند.
ایران و روسیه هر دو با فشارهای آمریکا مواجه هستند. در این زمینه، تعمیق روابط دوجانبه بین ایران و روسیه برای هر دو طرف مفید است. روز سه شنبه بازار ارز ایران معامله ارز ایران و روسیه را آغاز کرد. در همان روز ایران با شرکت‌های انرژی روسیه به توافقی با ارزش نزدیک به ۴۰ میلیارد دلار رسید.
آندری کورتونوف، مدیر شورای امور بین‌الملل روسیه، خاطرنشان کرد: روسیه و ایران هر دو در معرض تحریم‌های غرب هستند و اهمیت ایران به عنوان شریک روسیه چه در سطوح اقتصادی، سیاسی، نظامی و چه منطقه‌ای در حال افزایش است؛ ترکیه عضو ناتو است. روسیه و ترکیه همواره در مورد مسائل ژئوپلیتیکی تماس خود را حفظ کرده اند و ادامه توسعه روابط دوجانبه با منافع راهبردی روسیه منطبق است.
تحقق ابتکار راهبردی
آمریکا در سال های اخیر خروج راهبردی خود را در خاورمیانه اجرا کرده و توجه خود به مسائل خاورمیانه نیز کاهش داده و حتی اغلب منافع متحدان خود را در این راه قربانی کرده است.
بازی های سیاسی آمریکا باعث می شود که کشورهای خاورمیانه به چهره واقعی آمریکا پی ببرند و به دنبال در دست گرفتن ابتکار راهبردی باشند و دیگر نمی خواهند در زمین آمریکا بازی کنند.
تحلیلگران خاطرنشان کردند: دیدارهای دوجانبه و چندجانبه سران روسیه، ترکیه و ایران بار دیگر پیام مهمی به جهان ارسال کرد که خاورمیانه، خاورمیانه آمریکا نیست و کشورهای منطقه برای حل مسایل مربوط به توسعه خود به راحتی طرف مقابل را انتخاب نخواهند کرد. چند قطبی شدن، بیش از پیش در منطقه خاورمیانه دیده می شود.
در بحران اوکراین، ترکیه بارها از پیروی از ایالات متحده و سایر کشورهای غربی در تحریم روسیه از منظر سیاسی، اقتصادی و امنیتی خودداری کرده است.
وب سایت روزنامه اطلاعات ایران نوشت: اگرچه بایدن در سفر خود به خاورمیانه همچنان «ایران هراسی» را به نمایش گذاشت، کشورهای مرتبط از جمله کشورهای عربی خلیج فارس بارها تمایل خود را برای تسهیل و توسعه روابط با ایران ابراز کرده اند.
فان هونگ دا استاد مؤسسه خاورمیانه دانشگاه مطالعات بین‌المللی شانگهای گفت که کشورهای خاورمیانه امروز به میزان قابل توجهی ابتکار خود را افزایش داده‌اند و میزان نفوذ خارجی در حال کاهش است.
برخی از تحلیلگران خاطرنشان کردند که دیدارهای رهبران روسیه، ترکیه و ایران مستقیماً به نقاط ضعف ایالات متحده در خاورمیانه ضربه زد و تأثیر "تضعیف کننده" برای سفر اخیر بایدن داشت. نتایج این دیدارها به جهان نشان می دهد که تغییرات بزرگی در عصر خاورمیانه که آمریکا نقش رهبری آن را داشت، مشاهده شده است.
سفر سوخته بایدن به خاورمیانه
«جو بایدن» رئیس جمهور آمریکا شنبه اولین سفر خاورمیانه‌ای خود از زمان ورود به کاخ سفید را به اتمام رساند و این در حالی بود که کشورهای منطقه اشتیاق چندانی نشان نداند و همین بار دیگر ثابت کرد که تلاش خودخواهانه ایالات متحده برای سلطه یکجانبه طرفداری ندارد.
گرچه بایدن سعی کرد «فصل جدیدی» از مداخله آمریکا در منطقه را آغاز کند اما این لفاظی با این حقیقت که واشنگتن کشورهای خاورمیانه را به عنوان ابزار در نظر می‌گیرد و آماده سوءاستفاده یا کنار گذاشتن آنهاست، تحت الشعاع قرار گرفت.
با وجود تبلیغات فراوان درباره سفر بایدن، محور اصلی آن دستاوردهای سیاسی و حفظ نفوذ آمریکا در این منطقه بود.
بایدن طی سفرش به منطقه سعی کرد عربستان سعودی و دیگر کشورهای عرب خلیج فارس را به عرضه نفت بیشتر برای کاهش فشارهای تورمی در داخل ایالات متحده، ترغیب کند. او همچنین تلاش کرد چندین کشور منطقه را در مقابل ایران و روسیه قرار دهد و ایده ایجاد یک بلوگ نظامی ضدایرانی را که بسیاری از آن به عنوان نسخه خاورمیانه ناتو یاد می‌کنند، تداعی کند.
اما مهم نیست آمریکا چقدر چرب زبانی کند، مهم این است که کشورهای منطقه پاسخ گرمی به طرح آمریکا ندادند. بایدن نه در ایجاد اتحاد نظامی منطقه‌ای علیه ایران موفق شد و نه در متقاعد کردن عربستان سعودی برای افزایش عرضه نفت.
چرا؟ دلیل اصلی این است که تفکر هژمونیک واشنگتن و رویکرد مقابله‌جویانه آن به دیوار توسعه، همکاری و صلح منطقه‌ای برخورد کرد.
جهان اکنون با چالش‌های بزرگ ناشی از کووید-19 و نزاع‌های ژئوپلتیکی روبروست. جامعه جهانی باید بر احیای اقتصاد جهانی، دستیابی به امنیت غذا و حفظ سلامت عمومی تمرکز کند. واشنگتن در حال حرکت در جهت مخالف خواسته‌های مشترک مردم سراسر جهان است و این کار را با سوء استفاده از خاورمیانه به عنوان صحنه بازی‌های ژئوپلتیکی در میان قدرت‌های بزرگ، انجام می‌دهد.
ایالات متحده طی سال‌ها گستاخانه در امور خاورمیانه مداخله کرده و جنگ به راه انداخته و تحریم‌های یکجانبه در این منطقه وضع کرده است. این کشور با اقدامات خود باعث کشته و آواره شدن شمار زیادی از مردم منطقه شده و بنا بر این چهره واقعی آن به عنوان یک «دردسرساز» روز به روز بر همگان آشکار گشته است. مردم خاورمیانه پس از دهه‌ها جنگ و ناآرامی اکنون در میانه دشواری‌های روزافزون جهانی، حقیقتا خواهان صلح، امنیت و توسعه هستند. ظاهرا ایالات متحده قادر است هر کاری انجام دهد اما عاجز از تحقق موارد فوق است.
رادیو بین المللی چین
