تخریب آرامگاه شیخ محمد خیابانی
مزار شیخ محمد خیابانی در «حرم عبدالعظیم» شهر ری مورد تخریب قرار گرفته و سنگ قبر این مبارز دوران مشروطه در آذربایجان، کاملا خرد شده است.
مزار شیخ محمد خیابانی در سال های گذشته، بر اثر ساخت و سازهایی که در اطراف حرم عبدالعظیم صورت گرفت، تخریب شد و شهرداری هیچ تلاشی برای حفاظت و مرمت مزار این مجاهد آذربایجان انجام نداد.
مزار ستارخان «سردار ملی آذربایجان» نیز که در همین محل قرار دارد، در نتیجه بی توجهی مسئولان حکومت ایران به فراموشی سپرده شده و تخریب شده بود که در سالهای گذشته با همت فعالان حرکت ملی آذربایجان مورد بازسازی قرار گرفت و سنگ مزار تخریب شده وی تعویض شد.
همچنین در بهمن ماه سال٩۵، در اقدامی توهین آمیز، بر سر مزار باقرخان «سالار ملی آذربایجان» در پارک مفاخر ( طوبی) تبریز، نمایشگاه کفش برپا کردند.
این اقدام تحقیرآمیز با واکنش شدید مردم روبرو شد و در نتیجه اعتراضات صورت گرفته، این نمایشگاه برچیده شد.
شیخ محمد خیابانی (۱۲۵۹ خامنه - ۱۲۹۹ تبریز)، از فعالان سیاسی در دوره انقلاب مشروطه ایران بود. او در مجلس دوم به وکالت رسید و بعد از دورهٔ دوم و در حین جنگ جهانی اول به تبریز رفت و قیام کرد و اقدام به تشکیل دولت آزادیستان نمود. عاقبت با ورود والی جدید مخبرالسلطنه در تبریزشهید شد.
قیام مردم آذربایجان به رهبری شیخ محمد خیابانی با انقلاب میرزا کوچک خان در گیلان و قیام کلنل محمد تقی خان پسیان در خراسان همگی در یک دوره تاریخی مشخص و در یک راستا و هدف واحد شکل گرفتند که همانا حفظ استقلال کشور از دست اندازیهای استعماری، برقراری حکومت جمهوری و رهایی از استبداد فاسد سلطنتی در ایران بود. بی جهت نبود که شاه، از قهرمان ملی خیابانی با عنوان «شیخ سرخ» نام می‌برد و میرزا کوچک خان را با پسوند «جنگلی» یاد می‌کرد.
گزیده یی از جملات شیخ محمد خیابانی، که روحیه مترقی، سازنده و دموکرات اورا نشان میدهد:
- اولین وسیلهٔ ترقی، داشتن روح تجدد است.
- آذربایجان جزو لاینفک خاک ایران است.
- ای ایران لایموت سرت را بلند دار و زنده و پاینده باش.
- ایران را ایرانی باید آزاد کند.
- لازمه شرافت یک ملت استقلال است.
- بدون حقیقت آزادی میسر نیست.
- آزادی مستلزم مساوات است: در برابر قانون همه برابریم.
- آزادی عقیده در بالای سر هر سیاست حاکم است.
- روح ملت فدای هیچ‌کس نیست. ارواح خادمین ملت باید فدای ملت شود.
- لقمه خارداری باشید تا دیگران نتوانند شما را ببلعند.
- بر ضد زمانه، راه رفتن غلط و محال است.
- هر ملتی که ترقی را با نظرهای لاقید و بی‌علاقه ملاحظه نماید دچار هلاکت خواهد شد.
- جهال، مرگ را بر تغییر عادت ترجیح می‌دهند.
- یک فرد بی‌علاقه به جامعهٔ خود، کمتر از حیوان است.
- کسی که به تکالیف اجتماعی خود عمل نکند، حقوق خودش را فاقد می‌گردد.
- بنام هر اکثریتی نمی‌توان حکم قطعی داد.
- هر دوره تاریخی که در حیات یک هیئت اجتماعیه رخ میدهد با قلم یک نفر مورخ یا بفرمان یک زمامدار تعیین و تحدید نمی‌شود.
- نه ممکن است تاریخ را فریب داد و نه ممکن است زمان را از مسیر سریع خودش بازداشت.
- بر روی خرابه‌های دیروز باید عمارت فردا را بلند کرد.
- ملتی که از مرگ نترسد هرگز نمی‌میرد. ترس عامل عمدهٔ اسارت ملتهاست. یک ملت ترسو بزودی در چنگال مستبد ستمگر گرفتار می‌آید.
- من کشته شدن را به تسلیم ترجیح می‌دهم. من پیش دشمن زانو برزمین نمی‌زنم. من فرزند انقلاب مشروطیت ایرانم. من از اعقاب بابک خرم دین هستم که در نزد خلیفهٔ عرب آنچنان رشادت و عظمت از خود بروز داده است.
- ما مجلسی می‌خواهیم که نمایندگان دلخواهٔ مردم در آن نشسته و با آلام و احتیاجات دمکراسی آشنا باشد، نه یک دام خیانت و تزویر که در دارالخلافهٔ تهران گسترانید شده باشد.
- تبریز قصد کعبه‌ای را نکرده است، بلکه خود کعبهٔ آزادیخواهان است.
- آزادیخواهان برضد دولتی قیام کرده‌اند که به پشتیبانی بیگانگان می‌خواهد در سراسر ایران یک رژیم علنی استبداد و ارتجاع تأسیس کند و ما به هر قیمتی که تمام شود باید ایران را آزاد کنیم و این دوره مشئوم و این دوره ادبار و فلاکت را که اتابکها را قابل تمنا ساخته، خاتمه دهیم.
- به بهای خون جوانان مشروطه گرفتیم، اشخاصی که می‌بایست در سنا بنشینند، در مجلس نمایندگان ملت جا دادیم، در نتیجه این اشتباه، جوانان مملکت که انقلابی برپا کرده بودند محکوم قوانین موضوعه کهنه‌پرستان شدند. امروز باید زحمت کشیده، این غفلت و جهالت را جبران نمائیم. ویکتور هوگو متجدد فرانسوی گفته است: «درهای پارلمان را به روی جوانان نبندید والا آنها میدانهای عمومی را بروی خود خواهند گشاد.»
- با وجود این که چندین میلیون قشون بیگانه در چهار سمت کشور سوئیس مستقر بود کوچکترین تخطی به خاک این کشور به عمل نیامد ولی چرا هر دسته لجام گسیخته‌ای وارد ایران می‌شد؟ زیرا ملت ایران اظهار وجود نمی‌کرد. اراده نداشت. بیان رأی و عقیده نمی‌نمود. شما بیائید اراده کنید ایران مال ایرانیان است و آنگاه ببینید که هیچ قوه گستاخ و حدنشناسی پیدا نمی‌شود که به خاک ایران تجاوز نماید.
- ترور، تولید آنارشی می‌کند. ناامنی می‌افزاید و وجدان دمکراسی را از راه حقیقی خود منحرف می‌سازد. ترور بعنوان یک وسیله مبارزه منفور و مردود تمام فرقه‌های جدید می‌باشد. فرقه ما هرگز نمی‌تواند طرفدار آن باشد.
باید اضافه کنیم در همین ارتباط حامیان میراث فرهنگی آذربایجان ضمن اعتراض به تخریب آرامگاه شیخ محمد خیابانی خواهان انتقال مزار شیخ محمد خیابانی و ستارخان از تهران به تبریز شده اند.
حامیان میراث فرهنگی آذربایجان می نویسند: از عجایب تاریخ آذربایجان انتقال قبر شیخ محمد خیابانی از تبریز به تهران
استخوانهای روحانی شهید مظلوم آذربایجان شیخ محمد خیابانی را در سال 1351هجری شمسی با تهدید وارعاب ساواک از قبرستان سیدحمزه( همان مقبره الشعر تبریز که شهریار در آنجا به خاک سپرده شده ) در تبریز را بعد نبش قبر در آورده وبه باغ طوطی یا گورستان طوطی شهر ری مجاور شاه عبدالعظیم که قبر ستارخان نیز آنجاست منتقل کردند
تبریز وآذربایجان خواهان انتقال مزار این دوبزرگ مرد تاریخ آذربایجان به موطن خودشان هستند
