بیماری عالم گیر، وام های جهان گیر

میشل چاسادوسکی*، مدیر وبسایت گلوبال ریسرچ، با اشاره به اعطای وام با شرایط آسان توسط بانک جهانی و صندوق بین المللی پول به کشورهای آسیب دیده از بیماری کرونا، پرسشی قابل تامل را مطرح کرده است: چرا این دو نهاد وابسته به آمریکا که همواره اعطای وام را مشروط به اصلاحات بنیان کن ساختاری می کردند اکنون چنین سهل گیر شده اند؟

داستان وام های صندوق بین المللی پول و بانک جهانی داستانی آشناست. کشورهایی که در خواست وام از این دو نهاد بین المللی دارند بایستی تن به شرایطی سخت بدهند، شرایطی که فاصله طبقاتی و فقر را تشدید و به شکاف میان ملت ها و دولت ها می انجامد. اکنون این دو نهاد در نظر دارند یک تریلیون دلار وام به کشورهای آسیب دیده از کرونا بدهند و شرایط چندانی برای این وام ها در نظر نگرفته اند. چرا؟

از دیدگاه چاسادوسکی، این اقدام به ظاهر سخاوتمندانه، در راستای بدهکار کردن کشورهای جهان سوم و گروگان گرفتن آنهاست. ناتوانی کشورهای بدهکار  در بازپرداخت بدهی شان آنها را ناگزیر از پذیرش شرایط آمریکا کرده و یوغ دلار را تا مدتی طولانی بر گردن آنها خواهد آویخت.

وی دیدگاههایی را  که معتقدند کرونا به طرزی معجزه آسا تغییرات مثبتی در جهان به وجود خواهد آورد و  از «چرخش اجباری جهان به سوسیالیسم»، «بازگشت نظام های سوسیال دموکرات» یا شکست نئولیبرالیسم سخن می گویند خوش بینانه می داند و هشدار می دهد که کشورهای در حال توسعه بایستی مراقب دام تازه ای باشند که امپراطوری برای دوران پس از کرونا گسترده است.

توضیح ۱ - از منظر تحلیل رویارویی تمدنی (https://t.me/Ipecon/223) نیز وام های سهل و آسان می تواند زمینه ای  برای مقابله با نفوذ چین در کشورهای در حال توسعه باشد. چه بسا یکی از شرایط اصلاحات ساختاری در آینده، عدم همکاری با چین باشد.

توضیح ۲ - در دهه ۷۰ قرن بیستم بسیاری از کشورهای بلوک شرق وام های کم بهره از این دو نهاد و یا مستقیما از کشورهای غربی – به ویژه از آمریکا – دریافت کردند تا با خیال واهی افزایش تولید داخلی و صادرات محصولات تولیدی به غرب، بدهی خود را بازپرداخت و تولید ملی را ارتقاء دهند. اما تورم و بحران اقتصادی در غرب تقاضا برای محصولات آنها را کاهش داد. کشورهای بدهکار که توانایی بازپرداخت وام هایشان را نداشتند درخواست تمدید دادند. شرایط تمدید اما به هیچ وجه خوشایند نبود، نه تنها تورم در غرب نرخ بهره بانکی را شدیدا بالا برده بود بلکه بدهکاران باید با پذیرش اصلاحات ساختاری مورد نظر طلبکاران، نشان می دادند که توانایی بازپرداخت بدهی را خواهند داشت. اصلاحات ساختاری که عبارت بود از آزادسازی اقتصادی چنان ضربه ای به این کشورها وارد کرد که به باور بسیاری از تحلیل گران، نارضایتی ناشی از این اصلاحات یکی از علل اصلی فروپاشی بلوک شرق بود.

 اقتصاد سیاسی بین الملل

* میشل چاسادوسکی (https://www.globalresearch.ca/towards-a-new-world- order-the-global-debt-crisis-and-the-privatization-of-the-state/5709755)