دریاچه رومیه مُرد!
ناامیدی از احیای بزرگ‌ترین دریاچه ایران
روزنامه اعتماد پنجشنبه دوم آبان ۱۴۰۲ با انتشار آخرین تصاویر ماهواره‌ای از دریاچه ارومیه نوشت: «در یک سال اخیر، آب دریاچه ارومیه حدود ۸۰ درصد خشک شده و حالا فقط چهار درصد از سطح آب دریاچه به جا مانده که مساوی با مرگ قطعی ششمین دریاچه آب شور جهان و بزرگ‌ترین دریاچه داخلی ایران است.»
بر اساس این تصاویر، از آبان ۱۴۰۱ تا آبان ۱۴۰۲ از سطح ۸۷۸ کیلومتر مربعی آب دریاچه ارومیه تنها ۱۷۰ کیلومتر مربع باقی مانده است.
«اعتماد» این تصاویر را موید مرگ دریاچه ارومیه دانسته و نوشته است این تصاویر در حالی منتشر شده که سخنگوی صنعت آب شهریور ماه سال گذشته مدعی شده بود دریاچه ارومیه خشک نشده، شایعات منتشر شده در خصوص خشک شدن کامل آن صحت ندارد و هم‌اکنون حجم این دریاچه به یک میلیارد و ۳۶۰ میلیون متر مکعب رسیده است.
طبق آخرین گزارش مرکز تحقیقات سنجش از دور دانشگاه صنعتی شریف با عنوان «آنالیز تراز، سطح و حجم دریاچه ارومیه با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای» که آبان امسال منتشر شده، تغییرات سطح آب دریاچه ارومیه از سال ۱۳۹۴ تا سال ۱۴۰۲ با استفاده از ماهواره LANDSAT بررسی شده است.
داده‌های این گزارش نشان می‌دهند آبان ماه ۱۳۹۴ دریاچه ارومیه به بدترین وضعیت رسیده بود و سطح آب آن به ۶۹۳ کیلومتر مربع کاهش یافته بود.
به استناد این داده‌ها، در ۲۵ سال اخیر و از سال ۱۳۷۷ تاکنون، ۹۷ درصد از سطح آب دریاچه ارومیه کاسته شده است.
نویسندگان این گزارش با نگاهی به این تصاویر ماهواره‌ای، امید بستن به احیای دریاچه به دلیل مشکلات ناشی از سوء‌مدیریت‌ها و تامین نشدن اعتبارات مورد نیاز احیا را بی‌فایده دانسته‌اند.
این شرایط در حالی است که علی سلاجقه، رییس سازمان حفاظت محیط زیست ایران، پیشتر در شهریور ماه امسال با اشاره به نگرانی‌ها نسبت به خشک شدن دریاچه ارومیه گفته بود: «خبرهای خوشی در مورد دریاچه ارومیه خواهیم شنید. خوشبختانه خبری از مرگ دریاچه ارومیه نیست.»
تبعات خشک شدن دریاچه ارومیه
نویسندگان این گزارش در ادامه به تعویق افتادن احیای دریاچه ارومیه را عامل به وجود آمدن تبعات گسترده بهداشتی، اجتماعی، اقتصادی و سرمایه‌سوزی اجتماعی در افکار عمومی دانسته‌اند.
نویسندگان این گزارش هشدار داده‌اند بستر خشک‌شده دریاچه ارومیه آن را به یک کانون بسیار بزرگ تولید گردوغبار در محدوده شمال غرب تبدیل می‌کند.
آن‌ها اضافه کرده‌اند نمکی بودن بستر خشک شده این دریاچه خسارات بهداشتی، صنعتی، اجتماعی و اقتصادی متعاقب بروز توفان‌های گردوغبار برخاسته از آن را تشدید کرده و غیرقابل جبران می‌کند.
پیش از این و در خرداد ماه امسال، عیسی کلانتری، رییس سابق سازمان حفاظت از محیط زیست در گفت‌وگو با خبرآنلاین گفته بود در صورت خشک شدن دریاچه ارومیه، مردم تبریز باید طی ۱۰ سال شهر را تخلیه کنند.
به گفته او خشک شدن دریاچه ارومیه باعث می‌شود گرد و غبار نمکی آن تا ۴۰۰ کیلومتر برود.
اعلام جرم علیه کسانی که موجب مرگ دریاچه ارومیه شدند
پیشتر و در ۲۵ مرداد امسال، رییس هیات مدیره کانون وکلای دادگستری استان آذربایجان غربی از اعلام جرم این کانون علیه «مسببان خشک شدن دریاچه ارومیه» خبر داده بود.
علی علیزاده تاکید کرده بود کانون وکلای دادگستری علیه «اقدامات سلبی و ایجابی منجر به خشک شدن دریاچه ارومیه و به هم خوردن تعادل اکولوژیکی که باعث تهدید و مرگ زیست بوم این پهنه طبیعی شده» اعلام جرم خواهد کرد.
به گفته او، اتهام‌های مطرح شده شامل «ترک فعل، سهل‌انگاری، تخریب منابع آبی، عدم تخصیص حقابه، برداشت‌‌های غیرمجاز، حفر چاه‌های غیرمجاز، توسعه کشاورزی سنتی و اجرا نکردن طرح‌های مدرن کشاورزی منطبق با تغییرات اقلیمی» است.
همچنین علیه افراد حقیقی و حقوقی، نهادها، موسسات، ارگان‌های دولتی و غیردولتی، واحدهای تولیدی زیان‌ده و مخرب محیط زیست (چه مشغول به فعالیت و چه مقامات و شخصیت‌های سابق و اسبق) «جرم‌انگاری» انجام شده و این موضوع از سوی کانون وکلا پیگیری می‌شود.
اعتراض‌ها به خشک شدن دریاچه ارومیه
روز دوشنبه ۲۳ مرداد ماه زنان تبریزی در اعتراض به خشک شدن دریاچه ارومیه با سر دادن شعارهایی از جمله «دریاچه ارومیه تشنه است»، مقابل استانداری آذربایجان شرقی تجمع کردند.
آن‌ها روز شنبه ۲۱ مرداد ماه نیز در تجمعی دیگر در اعتراض به خشک شدن دریاچه ارومیه مقابل ساختمان اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان آذربایجان شرقی تجمع کرده و شعارهایی چون «اروم گولی سوسوزدی» [دریاچه اورمیه تشنه است] سر دادند.
اعتراض‌ها به خشک شدن دریاچه ارومیه و نگرانی درباره تبعات آن مانند طوفان‌های نمکی در شرایطی است که مقام‌های جمهوری اسلامی این اتفاق را «امری عادی» در جهان خوانده و در مورد احیای دریاچه به امیدواری برای «بارش باران در پاییز» بسنده کرده بودند.
از جمله علی سلاجقه، رییس سازمان محیط زیست که مرداد ماه امسال از مدیریت آب‌های بارشی به‌عنوان یکی از اولویت‌های حوضه آبریز دریاچه ارومیه نام برده و گفته بود: «امیدواریم درپائیز با بارش خوب، وضعیت دریاچه ارومیه تغییر کند.»
موضوع خشک شدن دریاچه‌ها و تالاب‌ها منحصر به دریاچه ارومیه نیست و در چند دهه گذشته، شادگان، هورالعظیم، بختگان، تشک، پریشان، هامون، جازموریان، گاوخونی و ده‌ها دریاچه و تالاب دیگر در نقاط مختلف کشور با چالشی مشابه مواجه بوده و هستند.
